Regime change

Soms knijp je een oogje toe.
Mooie uitdrukking.
Of nog mooier: je laat iets oogluikend toe. Als opvoeder kan dat soms handig en zelfs verstandig zijn.

Vrouwe Justitia kan dat niet. Geblinddoekt staat ze symbool voor een van dé grondbeginselen van de rechtsstaat:
voor de wet is iedereen gelijk. Die verworvenheid zorgt ervoor dat ik niet overgeleverd ben aan de willekeur van
ons regime. Erg fijn.
Regime? Ja, ook wij hebben een regime. We noemen dat vaak ‘overheid’ of ‘staat’, maar dat klinkt veel te neutraal
en ongevaarlijk.

In roerige Parijse en Brusselse dagen klinkt de roep om terugkerende Syrië-gangers per definitie vast te zetten.
En die roep klinkt hard.
Politici – die beter zouden moeten weten – maken daar een serieus ding van.
Andere politici – die het iets beter weten – zeggen dat dat helemaal niet kan: we zijn gebonden aan het EVRM. Of:
hoe moet dat dan met journalisten? Of met hulpverleners?

Da’s een pragmatische benadering.
Daar zit ik niet op te wachten. Ik wil principiële volksvertegenwoordigers die zich keihard sterk maken voor ons
grote goed:
– voor de wet is iedereen gelijk. Iemand van wie niet overtuigend en wettig is bewezen dat zij of hij een
strafbaar feit heeft begaan, heeft van ons regime niets, dús geen willekeur te vrezen.
– Wat de rechtsstaat bedreigt, moet je met de rechtsstaat bestrijden.

De rechtsstaat is geen idealistisch speeltje. Geen toevallige omstandigheid die je oogluikend terzijde kan schuiven,
omdat hij even niet uitkomt. Misschien handig, maar zéker niet verstandig. Want dat is willekeur, en in handen van
een regime is willekeur uitermate gevaarlijke materie. IS is daarvan wel het meest sprekende voorbeeld.

Wie nu om het hardst roept om ingrijpende, buitenrechtstatelijke maatregelen, roept feitelijk om regime change.
Om een Brave New World, waar we allemaal gelijk zijn, maar sommigen toch echt iets gelijker dan anderen. Prima,
maar dan weet ik nog wel een paar plekken – nu én in het verleden – waar dat allang geregeld is.

Mocht je daarvandaan dan teleurgesteld op je schreden terugkeren, hoop dan dat Nederland er nog ligt.
Met een Vrouwe Justitia die blind en rechtsstatelijk het zwaard opheft tegen willekeur.

Een doorsnee dorp in Nederland. Laten we zeggen zo’n 5000 inwoners. Het gemeentebestuur
wil het COA een aanbod doen om vluchtelingen op te vangen. Er is politiek draagvlak.
Een informatieavond is belegd. Je wilt erheen, je móet erheen.
Je hebt namelijk nog geen mening, en die wil je wel graag.

Je begeeft je naar de bijeenkomst. Met lood in de schoenen, want Purmerend
en vooral Steenbergen spoken in je achterhoofd.
En ook het nieuws dat de NVU leden afvaardigt naar avonden als deze.

De organisatie onderkent het explosiegevaar: politie en bewaking zijn ruim vertegenwoordigd.
Uniformen op strategische plekken. Om gooi –en smijtwerk te voorkomen zijn de stoelen
in de zaal met tiewraps aan elkaar gekoppeld.

Gestaag stroomt de ruimte vol. Zo’n 200 mensen. Een slordige 4%. De zwijgende meerderheid zit dus thuis.
De spanning is voelbaar. Her en der al stemverheffing en verhitte gezichten.
Het woord ‘ze’ valt vaak, met als meest uitgesproken varianten:
‘…. ze doen toch maar’ (bestuurders) en ‘…. ze nemen dit land over’ (vluchtelingen).
Onbehaaglijk vind je het, hebt de neiging op de vlucht te slaan.

De inrichting van de avond is plenair. Lokale bestuurders en een meneer van het COA zitten op het podium.
Een drietal microfoons in de zaal.Het podium trapt af met een overweging en wat statische gegevens:
de plicht van de Gemeente om ‘iets’ te doen; plaatselijke sportaccommodatie, max. 160 vluchtelingen;
louter noodopvang, dus maximaal 72 uur.

De zaal reageert snel en heftig. Een tegen-meneer roept op tot actie. Spreekt over de veiligheid van zijn dochter.
Hij heeft geen microfoon en slingert schreeuwend allerlei veiligheidsrisico’s ongecontroleerd de zaal in.
Bijval is zijn deel. Een voor-mevrouw verkiest de microfoon en houdt een warm pleidooi voor warme harten.
Ook zij oogst bijval, maar tevens veel en aanhoudend boegeroep. Achter in de zaal wordt nu rauw gescandeerd.
Zo gaat het voort, ruim een uur.

Jij zit nog steeds met allerlei vragen. Je wilt graag in alle vrijheid gebruikmaken van je recht op informatie.
Om je een mening te kunnen vormen. Wat je overigens geen onredelijke wens lijkt tijdens een informatieavond.
Soms komt er vanaf het podium een begin van een antwoord. Veelal ruw verstoord. Het meest luidruchtige deel
is er niet in geïnteresseerd. En dat deel is vanavond de baas. Vooral de tegens graven zich steeds dieper in.
Geheel in lijn met het daartoe ontworpen recht put men zich uit in het hard en onversneden uiten van de eigen mening.

Je zit hier duidelijk verkeerd, met de foute bagage: er wordt hier in standpunten gehandeld, niet in informatie.
Boos verlaat je de bijeenkomst, gebruikmakend van het grondrecht te gaan en staan waar je wilt.
Dat wordt door de bewaking niet direct geaccepteerd. Een uniform houdt je aan en vraagt ‘waar wij naartoe gaan.’
Het voelt onheus, onvrij.
“Naar huis!”, antwoord je.
Hij kijkt je vorsend aan. Waarschijnlijk zijn je kleur, leeftijd en de rest van je voorkomen voldoende aanleiding
om je vlucht brommend te aanvaarden: geen veiligheidsrisico. Dat maakt je nog bozer.

De volgende dag in de regionale krant: een lauw verslag met de opmerking dat de bijeenkomst tumultueus,
maar zonder incidenten verliep. Geen nadere informatie.
Wel een poll:

• Ja, elke gemeente moet een steentje bijdragen en 72-uursopvang is een kleine moeite
• Nee, er zijn genoeg andere ruimtes in de gemeente waar vluchtelingen opgevangen kunnen worden
• Ja, de sportaccommodatie is een geschikte locatie
• Nee, dat levert te veel overlast op

Of je maar even je mening wilt geven.

Die avond fel pratende hoofden op de nationale buis. Ze zijn er op geselecteerd: uitgesproken meningen leveren
spannender TV op. Consensus kan dan niet het doel zijn.
Weer diezelfde polarisatie. Grote woorden vallen. Versimpelde, verleidelijke oplossingen.
“Het kan toch niet zo zijn dat………..”, zegt een hoofd.
Meestal betekent dat dat ‘het’ wel zo is en dat de spreker enkel zijn verontwaardiging daarover wil lozen.

Je vlucht is dit keer eenvoudiger: er zit een knop op het apparaat.
Op een stukje papier creëer je je eigen poll:

Bedreiging van onze veiligheid, waarden, vrijheden komt vooral:

• van buiten onze landsgrenzen
• uit onszelf

Met een zorgelijke frons in je voorhoofd onderken je je neiging de 2e optie aan te kruisen.
En je vraagt je vertwijfeld af of die nog onvolgroeide mening het waard is om te delen.